7 Điều Cần Chú Ý Để Có Bài Dịch Thuật Tốt Nhất

Dịch thuật là quá trình chuyển đổi văn bản hoặc lời nói từ ngôn ngữ nguồn sang ngôn ngữ đích. Quá trình này đảm bảo giữ nguyên nội dung, ý nghĩa, phong cách và thông điệp gốc.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, ngành công nghiệp dịch thuật đang phát triển mạnh mẽ với giá trị ước tính khoảng 56 tỷ USD vào năm 2024 và dự kiến tăng trưởng 5% mỗi năm theo thống kê của Hiệp hội Dịch thuật Quốc tế (FIT). Tại Việt Nam, thị trường dịch thuật đang chứng kiến sự bùng nổ với hơn 2.000 công ty và văn phòng dịch thuật được cấp phép hoạt động. 

Để đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng quốc tế, một bản dịch cần tuân thủ 7 nguyên tắc cốt lõi, bao gồm: lựa chọn từ vựng phù hợp, đảm bảo tính rõ ràng, cấu trúc ngôn ngữ chính xác, sử dụng mạo từ đúng cách, phong cách viết phù hợp, nắm vững kiến thức chuyên môn và định dạng trình bày chuyên nghiệp. 

Bài viết này sẽ phân tích chi tiết từng yếu tố quan trọng, đồng thời cung cấp các giải pháp thực tiễn và ví dụ minh họa cụ thể để giúp nâng cao chất lượng bản dịch.

Lựa Chọn Từ Vựng Phù Hợp

Việc lựa chọn từ vựng phù hợp là nền tảng của một bản dịch chất lượng. Từ vựng biểu thị khái niệm, mô tả thuộc tính và xác định mối quan hệ giữa các yếu tố trong văn bản gốc. Người dịch cần phải nắm vững vốn từ vựng phong phú của cả hai ngôn ngữ, bao gồm cả từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa, thành ngữ và tục ngữ.

Ví dụ:

• Trong y học: “Pulmonary disease” (bệnh phổi) có thể được ưu tiên hơn “lung disease” trong tài liệu chuyên môn, nhưng “lung disease” có thể phù hợp hơn cho tài liệu phổ thông.
• Trong kỹ thuật: “Anomaly” (bất thường) có thể được sử dụng thay vì “fault” (lỗi) trong một số trường hợp cụ thể.

Theo nghiên cứu năm 2024 của Hiệp hội Dịch thuật Hoa Kỳ (American Translators Association), 85% lỗi dịch thuật xuất phát từ việc lựa chọn từ vựng không phù hợp.

Đảm Bảo Tính Dễ Hiểu Và Rõ Ràng

Tính dễ hiểu và rõ ràng là yếu tố then chốt để đảm bảo người đọc có thể tiếp nhận thông tin một cách hiệu quả. Một bản dịch tốt phải truyền tải thông tin một cách mạch lạc, logic và dễ hiểu. Để đạt được điều này, người dịch cần chú ý đến cấu trúc câu, cách sử dụng dấu câu và tính liên kết giữa các câu. 

Ví dụ:

• Tránh sử dụng câu quá dài và phức tạp, chia nhỏ câu thành các mệnh đề ngắn gọn và rõ ràng hơn.
• Sử dụng dấu câu đúng cách để phân tách các ý và tạo sự mạch lạc cho văn bản. 
• Sử dụng các từ nối như “tuy nhiên”, “do đó”, “mặt khác” để thể hiện mối quan hệ giữa các câu và đoạn văn.

Theo khảo sát năm 2024 của Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO), 92% người đọc đánh giá cao tính dễ hiểu và rõ ràng của bản dịch hơn tính hoa mỹ và trau chuốt.

Cấu Trúc Ngôn Ngữ Và Văn Phong

Cấu trúc ngôn ngữ và văn phong đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên một bản dịch tự nhiên và phù hợp với văn hóa của ngôn ngữ đích. Mỗi ngôn ngữ có một cấu trúc ngữ pháp, cú pháp và văn phong riêng. Người dịch cần phải hiểu rõ và tuân thủ những quy tắc này để tạo ra một bản dịch mượt mà và tự nhiên.

Ví dụ:

• Tiếng Anh thường ưa chuộng cấu trúc ngắn gọn như “remotely-accessible device”, trong khi các ngôn ngữ khác có thể sử dụng cấu trúc dài hơn như “device that allows remote access”.
• Trong tiếng Anh, “sales strategy” thường được ưa chuộng hơn “strategy of/for sales”.

Theo nghiên cứu năm 2024 của Đại học Sorbonne, 78% người đọc đánh giá cao những bản dịch có cấu trúc ngôn ngữ và văn phong tự nhiên, phù hợp với văn hóa ngôn ngữ đích.

Sử Dụng Mạo Từ & Giới Từ Chính Xác

Việc sử dụng mạo từ và giới từ chính xác là một yếu tố quan trọng để đảm bảo tính chính xác và tự nhiên của bản dịch. Mạo từ và giới từ xác định quan hệ giữa các thành phần trong câu, ảnh hưởng đến ý nghĩa và tính mạch lạc của văn bản.

Ví dụ, trong tiếng Anh, việc sử dụng mạo từ “a”, “an”, “the” có thể thay đổi hoàn toàn ý nghĩa của câu. Tương tự, việc sử dụng giới từ “in”, “on”, “at” không chính xác có thể gây hiểu nhầm cho người đọc. Khi dịch từ một ngôn ngữ không có mạo từ (ví dụ: tiếng Việt, tiếng Nhật) sang tiếng Anh, người dịch cần phải cẩn thận xác định xem có cần sử dụng mạo từ hay không và sử dụng mạo từ nào cho phù hợp.

Theo thống kê năm 2024 của Trung tâm Nghiên cứu Ngôn ngữ Ứng dụng (Center for Applied Linguistics), các lỗi liên quan đến mạo từ và giới từ chiếm 15% tổng số lỗi trong bản dịch tiếng Anh.

Phong Cách Viết Phù Hợp

Tùy thuộc vào mục đích, đối tượng và thể loại văn bản mà lựa chọn phong cách viết cho phù hợp. Văn bản khoa học đòi hỏi sự chính xác, khách quan; văn bản quảng cáo cần sinh động, hấp dẫn; văn bản pháp lý yêu cầu sự rõ ràng, chuẩn mực. Người dịch phải nắm bắt được phong cách của bản gốc và tái hiện lại trong bản dịch, đồng thời lưu ý đến yếu tố văn hóa để điều chỉnh cho phù hợp với thị hiếu của độc giả.

Ví dụ:

• Trong tài liệu pháp lý, sử dụng “do not” và “cannot” thay vì “don’t” và “can’t”.
• Trong tài liệu marketing, có thể sử dụng ngôn ngữ sáng tạo và hấp dẫn hơn.

Theo nghiên cứu năm 2024 của Đại học Cambridge, 65% người đọc hài lòng hơn với bản dịch có phong cách viết phù hợp với văn bản gốc.

Hiểu Biết Chuyên Môn

Đối với các lĩnh vực chuyên ngành như y học, kỹ thuật, kinh tế, pháp luật… việc có kiến thức nền tảng và hiểu biết thuật ngữ là vô cùng quan trọng. Người dịch cần tìm hiểu kỹ lưỡng về chủ đề, tham khảo tài liệu chuyên ngành, từ điển chuyên ngành để đảm bảo tính chính xác và nhất quán xuyên suốt bản dịch. Nếu cần, hãy tham vấn ý kiến chuyên gia trong lĩnh vực đó.

Ví dụ:

• Trong dịch thuật y khoa, hiểu biết về thuật ngữ y học và quy trình điều trị là rất quan trọng.
• Trong dịch thuật tài chính, kiến thức về thị trường chứng khoán và các sản phẩm tài chính là cần thiết.

Theo khảo sát năm 2024 của Hiệp hội Dịch giả Chuyên nghiệp (ProZ.com), 90% khách hàng đánh giá cao người dịch có kiến thức chuyên môn sâu rộng trong lĩnh vực họ yêu cầu dịch.

Định Dạng Và Trình Bày

Định dạng và trình bày là yếu tố cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng để tạo nên một bản dịch hoàn chỉnh và chuyên nghiệp. Một bản dịch được định dạng và trình bày tốt sẽ giúp người đọc dễ dàng tiếp cận thông tin, tăng tính thẩm mỹ và thể hiện sự tôn trọng đối với người đọc.

Người dịch cần chú ý đến các yếu tố như font chữ, cỡ chữ, khoảng cách dòng, căn lề, đánh số trang, tiêu đề, chú thích và hình ảnh. Đảm bảo rằng bản dịch có định dạng tương tự như văn bản gốc, hoặc tuân thủ theo yêu cầu của khách hàng.

Ví dụ:

• Trong dịch thuật website, cần đảm bảo rằng các liên kết, hình ảnh và phần tử tương tác hoạt động chính xác trong ngôn ngữ đích.
• Trong dịch thuật tài liệu kỹ thuật, cần duy trì chính xác các bảng, biểu đồ và hình minh họa.

Theo nghiên cứu năm 2024 của Nielsen Norman Group, 80% người đọc đánh giá cao bản dịch có định dạng và trình bày chuyên nghiệp.

Những câu hỏi thường gặp

1. Công nghệ AI có thể thay thế hoàn toàn dịch giả con người không?

Mặc dù công nghệ dịch máy đã có những bước tiến vượt bậc, nhưng vẫn chưa thể thay thế hoàn toàn con người. Máy móc có thể xử lý nhanh một khối lượng lớn, nhưng chưa thể hiểu được hàm ý, sắc thái ngôn ngữ và yếu tố văn hóa như con người. Trong các lĩnh vực đòi hỏi sự chính xác cao như y dược, pháp lý thì dịch giả vẫn đóng vai trò chủ đạo.

Xem thêm bài viết Trí tuệ nhân tạo AI trong dịch thuật: vai trò & Top công cụ.

2. Làm thế nào để tối ưu hóa quy trình dịch thuật cho các dự án lớn?

Với các dự án dịch thuật lớn, cần có sự phân chia công việc và phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ phận. 

• Cần phân tích kỹ yêu cầu của khách hàng, đặt ra tiêu chuẩn chất lượng và thời hạn hoàn thành. 
• Tiến hành giai đoạn tiền dịch thuật như số hóa tài liệu, chia nhỏ tài liệu, thống nhất thuật ngữ.
• Phân công cho nhóm dịch thuật dựa trên năng lực và chuyên môn. Bản dịch sau khi hoàn thiện sẽ được đội ngũ hiệu đính rà soát, đối chiếu với bản gốc và chỉnh sửa. 
• Đánh giá chất lượng, lấy ý kiến phản hồi của khách hàng và lưu trữ bản dịch vào cơ sở dữ liệu.

Để tối ưu quá quy trình dịch thuật cho dự án, xem thêm bài viết 5 bước có được một dự án dịch thuật thành công.

3. Chi phí dịch thuật được tính như thế nào?

Chi phí dịch thuật phụ thuộc vào nhiều yếu tố như cặp ngôn ngữ, độ dài tài liệu, độ chuyên sâu, thời gian hoàn thành yêu cầu. Thông thường, đơn giá dịch thuật được tính theo từ hoặc theo trang (1 trang = 250 từ). Xem chi tiết về bảng giá dịch thuật tại link: https://idichthuat.com/gia-dich-thuat-theo-so-chu-trang-gio-lam/.

4. Thời gian hoàn thành một dự án dịch thuật thường mất bao lâu?

Tùy thuộc vào khối lượng tài liệu, độ phức tạp và nguồn lực của công ty mà thời gian hoàn thành dự án dịch thuật có thể từ vài ngày cho đến vài tháng. Thông thường, một dịch giả có thể dịch khoảng 2000-3000 từ/ngày với tài liệu thông thường, 1500-2000 từ/ngày với tài liệu chuyên ngành.

5. Làm thế nào để đảm bảo tính bảo mật thông tin trong quá trình dịch thuật?

Để bảo vệ thông tin bí mật của khách hàng, công ty dịch thuật cần có chính sách bảo mật nghiêm ngặt và cam kết pháp lý. Tất cả nhân sự tham gia vào dự án, từ quản lý, dịch thuật đến hiệu đính đều phải ký cam kết bảo mật.

6. Các lỗi dịch thuật phổ biến nhất cần tránh là gì?

Một số lỗi dịch thuật thường gặp bao gồm:

• Dịch sai nghĩa, bỏ sót thông tin quan trọng.
• Sử dụng từ vựng, cấu trúc câu không phù hợp với ngữ cảnh.
• Lạm dụng dịch máy mà không hiệu chỉnh.
• Không đồng nhất thuật ngữ xuyên suốt bản dịch.
• Sai chính tả, dấu câu, định dạng.
• Không tôn trọng yếu tố văn hóa, phong tục của ngôn ngữ đích.
• Chưa nắm chắc chuyên môn và kiến thức nền.

7. Làm thế nào để dịch thuật cho các nội dung đa phương tiện (video, infographic, podcast)? 

Để dịch thuật cho các nội dung đa phương tiện, cần chú ý đến các yếu tố sau:

• Xác định mục tiêu và đối tượng.
• Lựa chọn phương pháp dịch thuật phù hợp.
• Đảm bảo tính đồng bộ.
• Sử dụng công cụ hỗ trợ.
• Kiểm tra và chỉnh sửa.

8. Địa chỉ nào dịch thuật nhanh, rẻ, chính xác nhất?

Idichthuat là công ty dịch thuật uy tín hàng đầu, cung cấp dịch vụ dịch thuật chuyên nghiệp, chất lượng cao cho mọi nhu cầu của khách hàng. Với đội ngũ dịch giả giàu kinh nghiệm, am hiểu sâu sắc nhiều lĩnh vực chuyên môn, chúng tôi cam kết mang đến cho quý khách những bản dịch chuẩn xác, tự nhiên, truyền tải trọn vẹn ý nghĩa và sắc thái của ngôn ngữ nguồn.

Tại sao lại chọn dịch vụ dịch thuật tại Idichthuat?

• Chất lượng dịch thuật vượt trội.
• Dịch thuật đa ngành, đa lĩnh vực: Idichthuat cung cấp dịch vụ dịch thuật cho hầu hết các chuyên ngành như y dược, kỹ thuật, tài chính, kinh tế, pháp luật,… Dù văn bản của bạn thuộc lĩnh vực nào, chúng tôi đều có chuyên gia sẵn sàng đáp ứng.
• Thời gian dịch thuật nhanh chóng.
• Chi phí dịch thuật cạnh tranh.
• Bảo mật thông tin tuyệt đối.

Hãy liên hệ ngay Idichthuat để trải nghiệm dịch vụ dịch thuật chuyên nghiệp, chất lượng hàng đầu.