So Sánh Giống & Khác Nhau Giữa Tiếng Trung Và Nhật

Tiếng Trung và tiếng Nhật cùng nằm trong không gian văn hóa Đông Á, tuy nhiên chúng lại xuất phát từ hai ngữ hệ hoàn toàn khác nhau. Chính vì vậy, sự khác biệt về nguồn gốc đã tạo nên nhiều nét riêng biệt.

Đáng chú ý là, theo báo cáo Ethnologue (2023): “Tiếng Trung hiện có hơn 1,1 tỷ người sử dụng, trong khi tiếng Nhật có khoảng 125 triệu người.” 

Những con số này cho thấy rằng, cả hai ngôn ngữ đều giữ vị thế đặc biệt quan trọng, không chỉ trong khu vực mà còn trên phạm vi toàn cầu.

Hơn nữa, mặc dù thuộc hai ngữ hệ khác nhau, tiếng Trung và tiếng Nhật lại chịu ảnh hưởng sâu đậm từ văn hóa Trung Hoa, thể hiện rõ ở hệ chữ viết, vốn từ vựng cũng như nền tảng tư tưởng. 

Tuy nhiên, bên cạnh những điểm tương đồng đó, sự khác biệt vẫn hiện diện rõ rệt ở phương diện chữ viết, cách phát âm, cấu trúc ngữ pháp và lối giao tiếp.

Để tìm hiểu chi tiết điểm giống và khác nhau giữa tiếng Trung và tiếng Nhật, Idichthuat mời bạn đọc tiếp bài viết dưới đây!

Nguồn Gốc Lịch Sử Và Ngữ Hệ Của Tiếng Trung Và Tiếng Nhật

Tiếng Trung và tiếng Nhật tuy cùng tồn tại trong không gian văn hóa Đông Á nhưng lại bắt nguồn từ hai ngữ hệ hoàn toàn khác nhau. Sự phân tách về nguồn gốc này là nền tảng để lý giải tại sao hai ngôn ngữ có nhiều khác biệt sâu sắc, dù vẫn chia sẻ nhiều điểm chung do ảnh hưởng lịch sử lâu dài.

1. Tiếng Trung trong ngữ hệ Hán-Tạng

Theo Idichthuat tìm hiểu, tiếng Trung là là ngôn ngữ quan trọng nhất trong ngữ hệ Hán–Tạng, có lịch sử hàng nghìn năm cùng hệ thống chữ viết lâu đời nhất châu Á.

• Nguồn gốc: Thuộc nhóm Hán (Sinitic) của ngữ hệ Hán–Tạng.
• Phát triển: Chữ Hán xuất hiện từ giáp cốt văn hơn 3.000 năm trước, sau đó phát triển thành văn tự chuẩn.
• Ảnh hưởng: Với vị thế trung tâm, tiếng Trung lan tỏa mạnh mẽ về ngôn ngữ, triết học, chính trị và văn hóa, trở thành trụ cột giao tiếp trong khu vực.

2. Tiếng Nhật trong ngữ hệ Nhật-Bản

Trái ngược với tiếng Trung, tiếng Nhật bắt nguồn từ ngữ hệ Nhật–Bản (Japonic) – hoàn toàn tách biệt với Hán–Tạng.

• Đặc trưng ngữ hệ: Là ngôn ngữ chắp dính, nổi bật với sự biến đổi động từ, tính từ phức tạp.
• Hình thành chữ viết: Ban đầu, Nhật Bản mượn chữ Hán để ghi chép. Về sau, người Nhật sáng tạo Hiragana và Katakana để ghi âm, từ đó xây dựng bản sắc văn tự riêng.

Theo nghiên cứu của Đại học Tokyo (2019): “Tiếng Nhật có khoảng 49.000 ký tự Kanji, trong đó chỉ 2.136 ký tự được sử dụng thường xuyên trong giáo dục.”

• Ảnh hưởng xã hội: Dù tiếp thu văn hóa Trung Hoa, tiếng Nhật vẫn duy trì tính độc lập trong cấu trúc ngữ pháp và ngữ hệ.

3. Sự tiếp xúc lịch sử và ảnh hưởng từ tiếng Trung đến tiếng Nhật

Từ thế kỷ V–VI, khi Phật giáo du nhập, tiếng Nhật bắt đầu chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ tiếng Trung.

• Từ vựng: Vay mượn nhiều từ gốc Hán trong lĩnh vực tôn giáo, hành chính và học thuật.
• Chữ viết: Kanji được đưa vào, trở thành nền tảng chữ viết bên cạnh từ thuần Nhật.
• Kết quả: Tạo nên hệ thống ngôn ngữ phong phú, vừa tiếp thu yếu tố ngoại lai, vừa giữ được bản sắc bản địa.

Những Điểm Giống Nhau Giữa Tiếng Trung Và Tiếng Nhật

Tiếng Trung và tiếng Nhật tuy khác gốc ngữ hệ nhưng lại gặp nhau ở nhiều phương diện nhờ ảnh hưởng lịch sử lâu dài từ văn hóa Trung Hoa. Theo nghiên cứu của Idichthuat, những điểm chung này thể hiện rõ nhất ở chữ viết, vốn từ vựng và hệ tư tưởng.

1. Hệ thống chữ viết

Một trong những điểm chung dễ nhận thấy nhất là cả hai ngôn ngữ đều lấy chữ Hán làm nền tảng ban đầu cho văn tự.

• Tiếng Trung: Sử dụng chữ Hán (汉字) làm hệ thống chữ viết chính, trong đó mỗi ký tự vừa mang âm vừa mang nghĩa.
• Tiếng Nhật: Mượn chữ Hán thành Kanji, sau đó sáng tạo thêm Hiragana và Katakana để ghi âm. Nhiều ký tự vẫn giữ nguyên ý nghĩa, chẳng hạn 日 (ngày/mặt trời), 月 (tháng/mặt trăng), 人 (người).

2. Từ vựng gốc Hán (Kango, Sino-Japanese)

Vốn từ vựng cũng là nơi thể hiện sự tương đồng sâu sắc. Tiếng Nhật vay mượn rất nhiều từ gốc Hán để bổ sung cho ngôn ngữ bản địa, hình thành lớp từ gọi là Kango.

• Tiếng Trung: chữ Hán gốc được giữ nguyên trong đời sống hàng ngày, phản ánh nghĩa trực tiếp.
• Tiếng Nhật: các từ Kanji được đọc theo hai cách, trong đó On’yomi phản ánh âm Hán cổ. Ví dụ 学 (gaku – học) bắt nguồn từ 学 (xué) trong tiếng Trung.

Nghiên cứu của Viện Ngôn ngữ học Nhật Bản (2020) cho thấy: “60% từ vựng hiện đại của tiếng Nhật có nguồn gốc Hán tự.”

3. Ảnh hưởng văn hóa – tư tưởng

Ngoài ngôn ngữ, tư tưởng Trung Hoa cũng để lại dấu ấn lớn, khiến cách dùng từ và thành ngữ có nhiều điểm tương đồng.

• Nho giáo: từ Trung Quốc lan sang Nhật Bản, tạo nền tảng cho luân lý, quy tắc ứng xử và thậm chí cả cách diễn đạt trong giao tiếp.
• Phật giáo: du nhập từ Ấn Độ qua Trung Quốc rồi mới sang Nhật, mang theo hệ thống từ vựng và khái niệm triết học – tâm linh.

Nhờ đó, nhiều thành ngữ trong tiếng Nhật trùng ý nghĩa với tiếng Trung, ví dụ 一石二鳥 (nhất thạch nhị điểu – một công đôi việc).

Những Điểm Khác Nhau Giữa Tiếng Trung Và Tiếng Nhật

Bên cạnh những nét tương đồng, Idichthuat nhận thấy tiếng Trung và tiếng Nhật vẫn khác biệt rõ rệt trên nhiều phương diện, từ hệ chữ viết, phát âm, đến cấu trúc ngữ pháp và phong cách giao tiếp.

1. Hệ thống chữ viết

Chữ viết chính là ranh giới phân biệt quan trọng nhất.

• Tiếng Trung: chỉ sử dụng chữ Hán (汉字). Sau cải cách, tồn tại song song hai dạng: giản thể (Trung Quốc đại lục) và phồn thể (Đài Loan, Hồng Kông). Mỗi ký tự đều gắn chặt giữa hình – âm – nghĩa.
• Tiếng Nhật: hệ thống văn tự đa tầng, gồm Kanji (chữ Hán), Hiragana (dùng cho ngữ pháp) và Katakana (dùng cho từ vay mượn, nhấn mạnh). Ví dụ câu 私はパンを食べます (Tôi ăn bánh mì) minh họa rõ sự kết hợp này: Kanji (私, 食), Hiragana (は, を, ます), Katakana (パン).

2. Ngữ âm và phát âm

Âm thanh của hai ngôn ngữ cũng cho thấy sự khác biệt căn bản.

• Tiếng Trung: là ngôn ngữ thanh điệu, trong đó cao độ quyết định ý nghĩa từ. Quan thoại có 4 thanh cơ bản và 1 thanh nhẹ, ví dụ mā (妈 – mẹ), má (麻 – gai), mǎ (马 – ngựa), mà (骂 – mắng).
• Tiếng Nhật: không dùng thanh điệu mà dựa vào trọng âm cao độ (cao – thấp của âm tiết). Âm tiết hầu hết kết thúc bằng nguyên âm hoặc âm /n/, tạo nhạc tính đều đặn, dễ nghe nhưng khó phân biệt từ đồng âm.

3. Ngữ pháp

Khi đi vào cấu trúc câu, sự khác biệt càng trở nên rõ rệt.

• Tiếng Trung: theo trật tự SVO (Chủ – Vị – Tân), ngữ pháp dựa vào trật tự từ và hư từ, ít biến đổi hình thái. Ví dụ: 我吃饭 (wǒ chī fàn – Tôi ăn cơm).
• Tiếng Nhật: theo trật tự SOV (Chủ – Tân – Vị), động từ đứng cuối và biến đổi phức tạp theo thì, thể, mức độ lịch sự. Đặc biệt, hệ thống kính ngữ (keigo) khiến cùng một ý “ăn cơm” có nhiều cách diễn đạt khác nhau.

4. Phong cách giao tiếp

Ngôn ngữ phản ánh văn hóa, và đây cũng là khác biệt quan trọng.

• Tiếng Trung: thiên về trực diện, rõ ràng, phù hợp trong thương mại, giao tiếp nhanh.
• Tiếng Nhật: coi trọng sự hài hòa, thường diễn đạt gián tiếp, dùng kính ngữ hoặc vòng vo để giữ phép lịch sự và tránh xung đột.

Bảng So Sánh Tổng Hợp Tiếng Trung Và Tiếng Nhật

Để làm nổi bật những điểm đặc trưng của hai ngôn ngữ, Idichthuat đã tổng hợp bảng dưới đây để tập trung so sánh 4 khía cạnh khác biệt chính gồm: chữ viết, ngữ âm, ngữ pháp và phong cách giao tiếp.

Câu Hỏi Thường Gặp Về Tiếng Trung Và Tiếng Nhật

1. Nên học tiếng Trung hay tiếng Nhật trước?

Việc chọn học tiếng Trung hay tiếng Nhật trước phụ thuộc vào mục tiêu và định hướng cá nhân.

• Nếu bạn muốn học ngôn ngữ có số lượng người sử dụng lớn nhất thế giới và ứng dụng trong kinh doanh, thương mại, tiếng Trung sẽ là lựa chọn phù hợp.
• Nếu bạn quan tâm đến văn hóa Nhật Bản, cơ hội việc làm trong lĩnh vực công nghệ, kỹ thuật hoặc muốn du học Nhật, thì tiếng Nhật sẽ hữu ích hơn.

Lời khuyên là nên xác định rõ mục tiêu học tập và định hướng nghề nghiệp trước khi lựa chọn.

2. Khó khăn lớn nhất khi học tiếng Trung và tiếng Nhật là gì?

Cả hai ngôn ngữ đều có những thử thách riêng, khiến người học dễ nản lòng nếu không có phương pháp phù hợp.

• Tiếng Trung: thách thức lớn nhất là hệ thống thanh điệu (4 thanh + 1 thanh nhẹ), chỉ cần phát âm sai thanh điệu là nghĩa từ hoàn toàn thay đổi. Ngoài ra, chữ Hán đòi hỏi sự kiên nhẫn để ghi nhớ.
• Tiếng Nhật: khó khăn nằm ở ngữ pháp SOV phức tạp, sự biến hình động từ và hệ thống kính ngữ nhiều tầng bậc. Bên cạnh đó, việc phải học cùng lúc Kanji, Hiragana và Katakana cũng khiến người học dễ bị “quá tải”.

3. Tiếng Nhật có khó học hơn tiếng Trung không?

Tiếng Nhật có hệ thống kính ngữ phức tạp và ba bảng chữ cái (Hiragana, Katakana, Kanji), khiến việc học khó hơn. Nếu bạn muốn biết cách tiếp cận dễ dàng hơn, mời đọc bài: Bí quyết học tiếng Nhật dễ dàng cho người mới.

4. Ngôn ngữ nào mang lại nhiều cơ hội nghề nghiệp hơn – tiếng Trung hay tiếng Nhật?

Tiếng Trung có hơn 1,1 tỷ người bản ngữ, mở ra cơ hội thương mại rộng khắp châu Á và thế giới. Để hiểu rõ hơn lý do nên chọn học tiếng Trung, bạn có thể tham khảo thêm bài viết: Tại sao nên học tiếng Trung Quốc?

5. Học tiếng Nhật bằng phụ đề có thực sự hiệu quả không?

Có, vì não bộ vừa tiếp nhận âm thanh vừa ghi nhớ chữ viết, giúp tăng khả năng nghe – đọc đồng thời. Để hiểu rõ cách áp dụng, bạn có thể tham khảo thêm bài: Cách học tiếng Nhật thú vị với phụ đề.

6. Tiếng Trung hiện nay sử dụng chủ yếu loại chữ nào?

Đa số người dùng (hơn 1 tỷ) tại Trung Quốc đại lục, Singapore và Malaysia sử dụng chữ Giản thể, trong khi Đài Loan, Hồng Kông và Ma Cao vẫn duy trì chữ Phồn thể. Để hiểu sâu hơn, mời bạn đọc thêm bài: Sự khác biệt giữa Tiếng Trung phồn thể và giản thể

7. Đơn vị nào cung cấp dịch vụ dịch thuật tiếng Trung và tiếng Nhật uy tín?

Nếu bạn cần dịch thuật Trung – Nhật cho học tập, công việc hay hợp tác quốc tế, Idichthuat là lựa chọn đáng tin cậy. Với đội ngũ dịch giả chuyên nghiệp và nhiều năm kinh nghiệm, đơn vị này luôn đảm bảo chất lượng bản dịch.

Cam kết dịch vụ của Idichthuat:

• Dịch giả Trung – Nhật am hiểu chuyên ngành, thành thạo ngôn ngữ và văn hóa.
• Quy trình chuẩn hóa, nhiều bước kiểm tra – hiệu đính.
• Bảo mật thông tin tuyệt đối.

Lợi ích khi chọn Idichthuat:

• Bản dịch chính xác, giá cạnh tranh và linh hoạt.
• Thời gian bàn giao nhanh, kể cả dự án gấp.
• Hỗ trợ khách hàng tận tâm từ lúc tiếp nhận đến khi hoàn thành.

Với cam kết và lợi ích trên, Idichthuat khẳng định là địa chỉ uy tín hàng đầu về dịch thuật Trung – Nhật tại Việt Nam.