Dịch thuật là một quá trình đòi hỏi kỹ năng đặc biệt, kiến thức và quá trình đào tạo chuyên nghiệp để tạo ra một sản phẩm cuối cùng chất lượng cao cho khách hàng. Vì nó được thực hiện bởi con người, không được thể chấp nhận bản dịch máy hoàn toàn, nên việc xảy ra sai sót là điều bình thường.
Khi dịch tài liệu, đặc biệt là những tài liệu dài hoặc phức tạp, có thể mắc một số lỗi. Chúng có thể là do sự phức tạp của chủ đề, thời gian dịch hạn chế, sự thiếu kinh nghiệm của khách hàng (chưa cung cấp tất cả thông tin cần thiết) hoặc của người dịch (chẳng hạn như người chưa nghiên cứu đầy đủ).
Sau đây, bạn có thể tìm thấy ví dụ về những sai lầm dịch thuật phổ biến nhất mà biên dịch viên mắc phải và một vài ý tưởng về để dịch đúng.
Những Sai Lầm Thường Gặp Bạn Có Thể Mắc Phải
Thời gian và công sức liên quan đến việc dịch phụ thuộc vào một số yếu tố bao gồm: ngôn ngữ nguồn và đích, loại tài liệu, độ dài của văn bản, mức độ phức tạp của vấn đề, thời hạn nộp và thường là kinh nghiệm của người dịch.
Dịch một văn bản từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác khi cả hai ngôn ngữ thuộc cùng một họ ngôn ngữ dễ dàng hơn nhiều so với dịch từ hai ngôn ngữ rất khác nhau, chẳng hạn như từ tiếng Trung sang tiếng Anh. Tuy nhiên, khi hai ngôn ngữ quá giống nhau, người dịch có thể bị nhầm khi sử dụng cùng một thứ tự từ hoặc dấu câu tương tự ngôn ngữ nguồn.
Nhìn chung, chúng ta có thể chia các loại lỗi thành hai nhóm chính: lỗi kỹ thuật và lỗi cá nhân hoặc chủ quan. Dưới đây là một ví dụ về các loại lỗi phổ biến nhất:
1. Một số lỗi kỹ thuật phổ biến
Những sai lầm này do người dịch bám sát định dạng của văn bản gốc và tự mắc một số lỗi về câu, cấu trúc hoặc ngữ pháp. Các lỗi kỹ thuật phổ biến nhất là:
- Giữ đúng thứ tự từ của ngôn ngữ nguồn.
- Sử dụng dấu câu như trong văn bản gốc.
- Giữ nguyên độ dài câu.
- Sử dụng các thành ngữ tương tự như trong ngôn ngữ nguồn.
- Không thay đổi thì của động từ.
- Giữ nguyên định dạng ngày, tên, đơn vị tiền tệ.
>>> Xem thêm: List 5 Sai Lầm Khi Tìm Dịch Vụ Dịch Thuật Phổ Biến Nhất
2. Một số lỗi cá nhân phổ biến
Đôi khi, người dịch mắc lỗi vì những lý do cá nhân, những lý do phổ biến nhất bao gồm:
- Mệt mỏi vì làm việc quá nhiều giờ liên tục.
- Quá tự tin do trước đây họ đã dịch các văn bản tương tự rất nhiều và không chú ý đến bản dịch lần này.
- Không chú ý đến thuật ngữ mới được xuất hiện gần đây.
- Dịch văn bản thiếu nhiệt tình vì nó trông quá nhàm chán, quá dài hoặc họ cảm thấy cần được trả nhiều tiền hơn để làm điều đó.
- Dựa vào kinh nghiệm trước đó với ngôn ngữ – điều này thường xảy ra đối với những người dịch mới, những người mới bắt đầu công việc. Ví dụ họ có thể cảm thấy tự tin vì thực tế là họ đã từng làm việc với ngôn ngữ này với tư cách là giáo viên, nhưng không quen thuộc với các phương pháp tốt nhất về dịch thuật.
Những lỗi này có thể dễ dàng tránh nếu bạn nhận biết chúng và không ngừng học hỏi để cải thiện khả năng của bản thân. Một phần kỹ năng chính của một phiên dịch viên là sự ham muốn học hỏi những điều mới và không ngừng phát triển bản thân mình.
>>> Xem thêm: Làm Thế Nào Để Thành Công Như Một Dịch Giả Chuyên Nghiệp?
Làm Thế Nào Để Dịch Đúng?
Nếu nhận thức được rằng các lỗi sai tồn tại thì bạn chắc chắn có thể học cách tránh chúng và sửa đổi mọi thứ. Mục đích chính của bản dịch là truyền tải một thông điệp rõ ràng đến người đọc bằng ngôn ngữ của họ. Để làm được điều đó, các biên dịch viên chuyên nghiệp dựa vào kiến thức và kỹ năng ngôn ngữ của họ để:
- Thay đổi thứ tự từ phù hợp với yêu cầu ngôn ngữ đích.
- Sắp xếp lại các cụm từ sao cho đúng .
- Sử dụng đúng dấu câu
- Chia các câu thành hai hoặc ba phần nếu cần.
- Viết lại các cụm từ hoặc câu để chúng là từ đúng trong ngôn ngữ đích và truyền tải một thông điệp với cùng một cảm giác hoặc cường độ với văn bản gốc.
- Định dạng đúng các số như ngày tháng, tên và số đường, đơn vị tiền tệ được viết theo một cách khác bằng các ngôn ngữ khác nhau.
- Phiên âm hoặc chuyển ngữ tên gọi. Kiểm tra với khách hàng xem họ đã chọn cách diễn đạt nào trước đây và bám theo cách đó.
- Viết tên đúng cách trong một số ngôn ngữ. Chẳng hạn như tiếng Trung, họ được viết trước tên. Khi bạn dịch một văn bản sang tiếng Anh, hãy đảm bảo đảo ngược nó để tránh nhầm lẫn.
Đây chỉ là một số hướng dẫn mà một phiên dịch viên giỏi cần tuân theo để tránh mắc lỗi trong khi dịch. Dành đủ thời gian để đọc trước văn bản và sau đó đọc lại bản dịch cũng là điều tối quan trọng. Nghỉ ngơi đầy đủ và dành một vài giờ không đọc văn bản cũng là điều kiện tiên quyết để tạo ra một bản dịch tốt.
Nói chung, là một dịch giả, bạn cần tiếp tục học hỏi và phát triển ngôn ngữ của mình mỗi ngày. Luôn theo dõi những sự phát triển mới trong lĩnh vực này.
Mỗi văn bản được tạo ra với mục đích để truyền đạt một thông điệp nhất định. Vì vậy, công việc của người phiên dịch giỏi là giúp khách hàng có thể truyền đạt cùng một ý tưởng bằng tiếng nước ngoài. Mặc dù dịch thuật không giống như phiên dịch, nó tập trung nhiều hơn vào việc tìm ra từ khớp chính xác nhưng chung quy vẫn nhằm mục đích truyền tải thông điệp. Suy cho cùng, việc mắc lỗi là do con người và các dịch giả cũng không ngoại lệ. Đó là lý do tại sao cần có một quy trình dịch thuật cụ thể, bao gồm cả kiểm soát chất lượng để loại bỏ sai sót dịch thuật ở mức tối thiểu và duy trì chất lượng cao của bản dịch.
Nguyễn Trung Khang – Người thông ngôn phiên dịch tài năng, đam mê dịch thuật
Nguyễn Trung Khang là một người thông ngôn phiên dịch tài năng, có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực dịch thuật, ngôn ngữ học. Anh tốt nghiệp trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, chuyên ngành Ngôn ngữ học năm 2015.
Sau khi ra trường, anh Khang đã tham gia khóa đào tạo thông ngôn phiên dịch chuyên nghiệp tại Đại học Ngoại ngữ – Đại học Quốc gia Hà Nội. Anh đã đạt được chứng chỉ thông ngôn phiên dịch cấp độ cao, đồng thời được cấp bằng thạc sĩ ngôn ngữ học.